Kluczowe Kompetencje
International Coach Federation opracowało jedenaście podstawowych kompetencji coachingowych.
Mają one na celu wprowadzenie większej przejrzystości w rozumieniu umiejętności potrzebnych w zawodzie coacha. Kompetencje te oraz definicja coachingu ICF stały się podstawą do oceny wiedzy w teście Coach Knowledge Assessment (CKA). Kluczowe kompetencje, Core Competencies (CC), zostały podzielone na cztery grupy. Żadna z grup i kompetencji nie jest priorytetowa. Wszystkie są niezbędne w wachlarzu umiejętności profesjonalnego coacha.
- Ustalanie zasad współpracy
- Współtworzenie relacji
- Efektywne komunikowanie
- Wspieranie procesu uczenia i osiągania rezultatów
A. Ustalanie zasad współpracy
1. Zgodność z wytycznymi Kodeksu Etycznego i profesjonalnymi standardami zawodu coacha — zrozumienie zasad etycznych i standardów coachingu oraz umiejętność zastosowania ich we wszystkich sytuacjach coachingowych.
Coach:
a) rozumie i potwierdza swoją postawą i zachowaniem zapisy Kodeksu Etycznego ICF (patrz część III Kodeksu Etycznego);
b) rozumie i stosuje się do wszystkich wytycznych Kodeksu Etycznego ICF ;
c) jasno komunikuje różnicę pomiędzy coachingiem, konsultingiem, psychoterapią oraz innymi formami wsparcia;
d) rozpoznaje, kiedy klient wymaga pomocy innego specjalisty i w razie konieczności kieruje tam klienta.
2. Uzgodnienie kontraktu coachingowego — umiejętność zrozumienia potrzeb danej interakcji coachingowej oraz doprowadzenia do zawarcia z klientem umowy w zakresie przebiegu procesu coachingowego oraz zasad współpracy klienta i coacha.
Coach:
a) rozumie i w skuteczny sposób omawia z klientem reguły i konkretne parametry relacji coachingowej (m. in. kwestie organizacyjne, opłaty, terminy, włączenie dodatkowych osób, jeżeli zajdzie taka potrzeba);
b) osiąga porozumienie na temat tego, co jest, a co nie jest odpowiednie w relacji coachingowej, co jest, a co nie jest przedmiotem oferty oraz jaki jest podział odpowiedzialności pomiędzy coachem i klientem;
c) rozstrzyga czy stosowane przez niego metody coachingu będą skuteczne biorąc pod uwagę potrzeby potencjalnego klienta.
B. Współtworzenie relacji
3. Budowanie zaufania i poczucia bezpieczeństwa klienta — umiejętność stworzenia bezpiecznego, wspierającego środowiska, dzięki któremu rozwija się wzajemny szacunek i zaufanie pomiędzy klientem i coachem.
Coach:
a) okazuje autentyczną troskę o dobro i przyszłość klienta;
b) nieprzerwanie prezentuje spójność, szczerość i uczciwość;
c) wprowadza jasne zasady i dotrzymuje obietnic;
d) okazuje szacunek wobec poglądów klienta, jego stylu uczenia się i sposobu bycia;
e) na bieżąco wspiera oraz inspiruje klienta do nowych zachowań i działań, również tych związanych z podejmowaniem ryzyka i strachem przed porażką;
f) pyta klienta o pozwolenie na dotykanie nowych, delikatnych tematów podczas coachingu.
4. Obecność coachingowa — zdolność bycia w pełni obecnym oraz tworzenia spontanicznej relacji z klientem, stosowanie stylu, który prezentuje pewność, elastyczność i otwartość.
Coach:
a) jest obecny i w elastyczny sposób dopasowuje się podczas procesu coachingowego, „tańczy z klientem”;
b) korzysta z własnej intuicji i ufa wewnętrznej mądrości – podąża za nimi;
c) jest otwarty na to, że nie zna odpowiedzi i podejmuje ryzyko;
d) dostrzega wiele sposobów pracy z klientem i na bieżąco wybiera najskuteczniejszy;
e) wykorzystuje poczucie humoru, aby stworzyć odpowiedni nastrój i energię;
f) w sposób pewny zmienia punkt widzenia i eksperymentuje z nowymi możliwościami w swoim sposobie działania;
g) prezentuje pewność siebie podczas pracy z silnymi emocjami, potrafi zarządzać sobą tak, aby nie dać się przytłoczyć lub uwikłać w emocje klienta.
C. Efektywne komunikowanie
5. Aktywne słuchanie — umiejętność całkowitego skupienia się na tym co mówi, a czego nie mówi klient, aby zrozumieć znaczenie jego słów w kontekście pragnień oraz aby wesprzeć w wyrażeniu tego, co ma na myśli.
Coach:
a) kieruje się klientem i celami klienta, nie narzuca klientowi celów, które uważa za słuszne;
b) wsłuchuje się w obawy, cele, wartości i przekonania klienta pod kątem tego co jest, a co nie jest możliwe;
c) rozpoznaje różnice w słowach, tonie głosu i języku ciała;
d) podsumowuje, parafrazuje, powtarza i odzwierciedla wypowiedzi klienta, aby zapewnić jasność i pełne zrozumienie;
e) zachęca, akceptuje, pogłębia i wzmacnia wyrażane przez klienta uczucia, spostrzeżenia, obawy, przekonania, sugestie, itp.;
f) włącza do pracy coachingowej pomysły i sugestie klienta;
g) rozumie i wyławia istotę tego, co klient komunikuje oraz pomaga klientowi dotrzeć do sedna zamiast wdawać się w długie szczegółowe opowieści klienta;
h) pozwala klientowi na „otrząśnięcie się” lub wyrzucenie z siebie sytuacji bez oceniania lub przywiązania się po to, aby móc przejść do następnych kroków.
6. Mocne pytania — umiejętność zadawania pytań, które ujawniają informacje potrzebne do uzyskania maksymalnego efektu dla klienta i relacji coachingowej.
Coach:
a) zadaje pytania, które odzwierciedlają aktywne słuchanie oraz rozumienie punktu widzenia klienta;
b) zadaje pytania, które pobudzają odkrywanie, głębsze zrozumienie, zobowiązanie lub działanie (np. takie, które kwestionują założenia klienta);
c) zadaje pytania otwarte, które prowadzą do większej przejrzystości, odkrywania nowych możliwości lub wniosków;
d) zadaje pytania, które przybliżają klienta do jego pragnień, zamiast pytań, które prowadzą do uzasadnienia lub spojrzenia wstecz.
7. Bezpośrednia komunikacja — umiejętność skutecznego komunikowania się podczas sesji coachingowej oraz używania języka, który ma najbardziej pozytywny wpływ na klienta.
Coach:
a) w sposób jasny, zrozumiały i bezpośredni udziela informacji zwrotnej;
b) przeformułowuje i wzmacnia komunikaty, aby pomóc klientowi spojrzeć z innej perspektywy i zrozumieć, czego chce lub czego nie jest pewien;
c) jasno komunikuje cele coachingu, plan sesji coachingowej, cele stosowanych technik lub ćwiczeń;
d) używa właściwego języka, który wyraża szacunek dla klienta (np. bez zabarwień związanych z płcią, rasą, a także bez żargonu i języka technicznego);
e) używa metafor i analogii, aby zilustrować punkt widzenia lub naszkicować słowny obraz.
D. Wspieranie procesu uczenia i osiągania rezultatów
8. Budowanie świadomości — umiejętność integracji i właściwej oceny wielu źródeł informacji oraz przedstawiania interpretacji, które pomagają klientowi poszerzać świadomość, a tym samym osiągnąć uzgodnione rezultaty.
Coach:
a) wykracza poza to, co powiedział klient wyławiając jego obawy i nie utyka w opowieściach klienta;
b) wywołuje ciekawość do głębszego zrozumienia, większej świadomości i jasności;
c) identyfikuje ukryte obawy klienta oraz typowe i utrwalone sposoby postrzegania siebie i świata, a także różnice pomiędzy faktami i interpretacjami, jak również rozbieżności pomiędzy myślami, uczuciami i działaniami;
d) pomaga klientowi w odkrywaniu nowych sposobów myślenia, przekonań, sposobów postrzegania, emocji, nastrojów, itp. które wzmacniają jego zdolność do podejmowania działań oraz osiągania tego, co dla niego jest najważniejsze;
e) pokazuje klientowi szerszą perspektywę oraz inspiruje do zobowiązania się do patrzenia z innego punktu widzenia i znajdowania nowych sposobów działania;
f) pomaga klientowi dostrzegać różne, powiązane ze sobą czynniki, które wpływają na niego i jego zachowania (np. na myśli, emocje, ciało, czy otoczenie);
g) wyraża spostrzeżenia w sposób, który jest dla klientów użyteczny i wartościowy;
h) identyfikuje główne mocne strony versus główne obszary do uczenia się i rozwoju, a także najważniejsze obszary do zaadresowania podczas coachingu;
i) prosi klienta o rozróżnienie pomiędzy sprawami błahymi a ważnymi, pomiędzy sytuacyjnymi a powtarzającymi się zachowaniami, kiedy zauważa rozdźwięk pomiędzy tym, co klient mówi, a tym, co robi.
9. Tworzenie działań — umiejętność tworzenia z klientem okazji do ciągłego uczenia się, podczas coachingu oraz w sytuacjach życiowych lub zawodowych, a także do podejmowania nowych działań, które w najbardziej efektywny sposób doprowadzą do uzgodnionych rezultatów coachingu.
Coach:
a) pobudza do kreatywności oraz asystuje klientowi w procesie określania działań, które umożliwią klientowi zaprezentowanie, ćwiczenie oraz pogłębianie nowej wiedzy;
b) pomaga klientowi skupić się i systematycznie poznawać konkretne obawy i możliwości, które są kluczowe do osiągnięcia uzgodnionych celów coachingu;
c) zachęca klienta do poszukiwania alternatywnych pomysłów i rozwiązań, wartościowania alternatyw oraz uwzględniania ich przy podejmowaniu decyzji;
d) promuje aktywne eksperymentowanie oraz odkrywanie siebie, podczas gdy klient od razu stosuje w życiu prywatnym i zawodowym to, co było omawiane i co odkrył podczas sesji;
e) świętuje sukcesy klienta oraz możliwości jego rozwoju w przyszłości;
f) kwestionuje założenia i przekonania klienta, aby sprowokować nowe pomysły i odkrywać nowe sposoby działania;
g) wyławia oraz wspiera punkty widzenia, które są spójne z celami klienta oraz zachęca, bez przywiązywania się do nich, do ich rozważenia;
h) pomaga klientowi wdrażać pomysły „od zaraz” podczas sesji coachingowych, zapewniając natychmiastowe wsparcie;
i) zachęca do wyjścia poza znany obszar i podejmowania wyzwań, ale również do komfortowego tempa uczenia się.
10. Planowanie i wytyczanie celów — umiejętność tworzenia i utrzymywania razem z klientem efektywnego planu coachingu.
Coach:
a) konsoliduje zebrane informacje i tworzy z klientem plan coachingu oraz cele rozwojowe, które odnoszą się do obaw i głównych obszarów do nauki i rozwoju;
b) tworzy plan, którego rezultaty są osiągalne, mierzalne, konkretne i mają określone daty docelowe;
c) dostosowuje plan do przebiegu procesu coachingowego oraz zmieniającej się sytuacji;
d) pomaga klientowi zidentyfikować oraz dotrzeć do różnych materiałów wspierających uczenie się (np. do książek lub innych specjalistów);
e) identyfikuje pierwsze sukcesy, które są ważne dla klienta.
11. Zarządzanie postępami i odpowiedzialnością — umiejętność utrzymania uwagi na tym, co jest ważne dla klienta przy jednoczesnym pozostawieniu klientowi odpowiedzialności za podejmowanie działań
Coach:
a) jasno wymaga od klienta działań, które przybliżą klienta w kierunku ustalonych celów;
b) demonstruje podążanie poprzez zadawanie pytań związanych z działaniami, do których wykonania klient zobowiązał się podczas poprzedniej lub poprzednich sesji;
c) docenia klienta za to, co zrobił, czego nie zrobił, czego się nauczył i co sobie uświadomił od czasu poprzedniej lub poprzednich sesji;
d) w sposób efektywny przygotowuje, organizuje i przegląda wraz z klientem informacje uzyskane podczas sesji;
e) dba o „utrzymanie kursu” przez klienta pomiędzy sesjami poprzez koncentrowanie uwagi klienta na planie coachingu i rezultatach, uzgodnionych działaniach oraz tematach na przyszłe sesje;
f) koncentruje się na planie coachingu, a jednocześnie jest otwarty na dostosowanie zachowań i działań do przebiegu procesu coachingowego i zmianę kierunku podczas sesji;
g) potrafi poruszać się w przód i w tył w szerszym kontekście pomiędzy tym, dokąd klient zmierza, stworzeniem kontekstu do tego, co jest omawiane podczas sesji oraz tym, czego klient pragnie;
h) wspiera samodyscyplinę klienta oraz czyni klienta odpowiedzialnym, za to, co klient mówi, ze zrobi, za rezultaty zamierzonych działań oraz za konkretne plany powiązane z wyznaczonymi ramami czasowymi;
i) rozwija zdolność klienta do podejmowania decyzji, adresowania głównych obaw oraz rozwijania samego siebie (informacja zwrotna, określanie priorytetów, ustalanie tempa uczenia się, refleksja oraz uczenie się poprzez doświadczenia);
j) w sposób pozytywny konfrontuje klienta z faktem niewywiązywania się z podjętych zobowiązań.
